Gündem 28

Gündemi çok hızlı değişen bir ülkede yaşıyoruz. Her sabah yeni bir şok edici olay veya olaylar ile uyanıp, sürekli kendimize “Neden? Niçin? sorularını soruyoruz.

En yeni gündemimiz yenidoğan skandalı. Konuyu hepimiz basından öğreniyoruz. Ben skandalı sizlere anlatmayacağım. Genel manada sağlıkta şiddet olarak nitelendirilen bu tür olaylar neden ve niçin oluyor görüşlerimi paylaşacağım.

Sağlık sistemini üç temel başlıkta toplaya biliriz. Hastalar, doktorlar ve sağlık personeli ve bu iki grubu bir araya getiren kuruluşlar.

Öncelikle hastalardan başlayalım. Adı üzerinde “HASTA” kendini merkeze koyuyor. Kendisi ile ilgilenilmesini istiyor. Bencil ve ferdi davranıyor. Daha önceki yaşadıklarından birikimi var. Doktorlara ve sağlık personeline karşı, çoğunlukla ön yargılı, derdini anlatamadığını düşünen bir profil. Geçmişten kaynaklı sağlık travmaları var.

Toplum mühendislerinin dizaynı ile, 90’lı ve 2000 li yıllarda doğan kesimde, kendine güveni olduğunu düşünen, iletişim kuramayan, zaman zaman edepsizliği, özgüven ile karıştıran bir hasta cinsi, sağlık kurumlarında çıkardığı vukuatı hak arama mücadelesi olarak gören tipler, hasta açısından sağlıkta şiddeti oluşturmaktadırlar. Tarihlere takılmanızı istemem. İzahatı bir sisteme oturtmak için veriyorum. 1990 lı yıllara kadar doktorlarımızın, daha çok azınlık vatandaşlarımızdan olduğunu söyleyebilirim. Bu da çok doğal bir süreç. 1930’larda veya 1950’lerde yakın çevrenizde tıpa gitmeyi hayal eden mi vardı? Hasta doktor arasında büyük mesafeler vardı. Dolayısıyla problemde daha az.

Doktorlar ve sağlık personeli açısından değerlendirdiğimizde, iş biraz daha karışık hal alıyor. Türkiye’de doktorlar sayısal zekâya sahip gençlerimizden seçiliyor. Tarihi süreç içinde daima dost görünüp, arkadan vuran Almanların modeli olan bu uygulama, sağlıktaki şiddetin en büyük kaynağı olduğunu düşünüyorum. Oysa doktorluk sözel bir olay. Sayısal zekaya sahip insanların, olaylara bakış açıları çok farklıdır. Genel olarak sayısal zekalı insanlar, durumlara ikinci dereceden bir bilinmeyenli denklemi çözme açısından bakar. ax 2 +bx+c=Hasta. Burada x nedir? Cevabını yazıyorum. Paradır. Bu durum tüm doktorları kapsamayabilir. Ancak bu bir gerçektir. Bu kesim, ilk orta lise döneminde de bu özelliği gösterirler. Eleştiri değil, tespitte bulundum. Haklı tarafları vardır.

Sözel yönleri zayıf olduğundan, hastalar ile iletişim zayıf oluyor. 08.Ocak 2022 de Kayseri Tabip Odasının “sağlıkta şiddet çalıştayının ” 14. Maddesinde bu duruma vurgu yapılmış.

Diğer bir şiddet ise, doktorların uzmanlık süresinde kendi meslektaşlarından gördükleri şiddettir. TUS kazanıp sevincinden uçan uzman doktur adayı, daha ilk gün ABD asker filmlerindeki benzer durumlarla karşılaşıyor. Sağlıktaki asıl şiddetin burada olduğu söylenebilir. Bu da bir gerçek. Evirip çevirmeye gerek yok. Hatta çocuk uzmanları şiddet ile ilgili her söz aldıklarında “ailede şiddet gören çocuklar, yetişkin olduklarında şiddete meyili olurla” açıklamasını yaparlar. Anlayan anladı.

Kurumlar açısından baktığımızda, süreci genel olarak ikiye ayırmak gerekir. Sadece kamunun hakim olduğu dönem, kamu ve özel şirketlerin ortaklaşa yürüttüğü dönem. Kamunun hakim olduğu dönemde altarnetif bir hizmet görmediğinizden, aldığınız hizmete razı geliyordunuz. Özel olarak muayenehane sistemi vardı. Günümüzde özel hastaneler ile muayenehane sistemi bir miktar ortadan kaldırıldı. Aslında aynı durum. Siz bakmayın, bazı politikacıların, “sağlık özelleştirilemez” dediğine. Kapitalist sistemde kaçınılamaz.

Sonuç olarak, insan yetiştirme ile ilgili bir durum. Türkiye’de her şey yetiştiriliyor, yalnızca insan yetiştirilmiyor. İnsan yetiştirilseydi yenidoğan skandalı olurmuydu?